Semana Santa na naman. Medyo naghihirihingalo an mga tawo sa kapagalan kan buhay. Siring man, naghihingalo sa paggibo nin kasalan. Normal man talaga gayod iyan na sa panahon na ini nagtataga uruuntok muna sa paggibo nin mga kabalbalan sa mata kan Kagurangnan. Marhay man ngani. Dawa papano nagsisilensyo asin nag-iisip-isip. Dawa papano.
Ginigiromdom an pagsakit ni Hesus, pero ako, nag-oogmang biyo pag nag-aabot na an parteng ini kan taon. Siyempre bako dahil nagsasakit an Kagurangnan. Dai kaya ako pig-aanggutan kan sakuyang lola na sa dakulang pagtubod takot man magkasala. Hesusmariya y Josef man kaya. Halos baga aro-aldaw na sana akong tinatabuga. Kesyo iresponsable daa ako. Makasalan. Kaya, si lola pinakapadangat ko asin ako man namati kong pinakapadangat niya pag Semana Santa.
Kan naglipat pa-Baao sina Itay, nawalat ako ki lola. Aki pa ako kaidto asin maki-lola talaga. Nagngungurangaw baya ako kan pahali na kami digdi sa Naga kaya iwinaltak muna ako. Babalikan na lang daa ako pakalihis nin sarong semana. Alagad pag sinusundo na ako ta dadarahon na pa-Baao, ay dai man ta nag-aatungal baga ako, namomondo ta masusuhay na ki lola. Kaya, naglipas an panahon, dai na nanggad talaga ako nakua na Itay. Nagdakula ako kaiba si lola.
Padangaton ako ni lola, asin ako man saiya. Bunso baya ako kan familia asin kaaguid ko daa kaya si lola na haloy nang nag-idtoho. Dai man lugod ikaulang nin saiyang kalag. Pero ngunyan na ako suru-sulterito naman asin an sakuyang lola inuulian na, ay inda ta gari baga kami ayam asin kurasmag na ferming nagiiwal. Maboot man ako, dai niya lang kaya nasasabutan na dakula na an makuapo niya.
Dai ko malingawan an Semana Santa kan nakaaguing taon:
Lunes Santo kaidto, mayo nang klase kaya nag-iinom-inom na ako sa guilid kan tindahan ni Tiya Lita. Maogma si urulay niamong magbararkada. Purusngakan na daing pundo. Si Bugoy daa nakamidmid ki daragang taga-Canaman na maputi-puti asin magayon-gayon. Piggailusyunan na daa kan samuyang barkada alagad pigasikwal siya kan magurang kan daraga. Muya man kaya an Bugoy na ini an magpasali, pero siring ko maboot man. Dara lang siguro kan kajovenan. Si saro man, na-busted kan pig-iilusyunan. Makangingirit ta gusto man kuta siya kan magurang, habo man kan aki na magpailusyon saiya. Samuyang tolo, ay, ako na lang baga an udang ilusyon.
Sa tahaw kan kaurugmahan, nag-hirit si Bugoy. “Ano daw kun mag-lakaw kita pa-Calabanga?”
Ni minsan dai ini nag-hirit nin siring kaito.
“Tadaw man, padi?” ngalas na hapot ni Pedring. Ngaran kan saro mi pang barkada asin kainom-inom.
“Mayo man. Siguro maray man na magpinitensya kita baga.”
Iyo man nanggad. Kaya nagturugot naman kaming magbararkada. An desisyon, kinabuwasan na banggi, maharalatan sa Bayan ta duman mapuon ki pagbaklay.
Martes Santo, alas sais, pakatapos kong magluto nin pamanggi ta mayong mawawalat sa harong, narigos na ako asin isinulot ko man an sakuyang bagong t-shirt, naghapulas ki pomada sa buhok, nagsukray asin naglarga na. Si lola man pakaaraming mabaklay kami ay ogmahon na nagbabakli na daa ako. Nagsakay ako sa traysikel pa-Bayan asin pag-abot ko duman, nahiling ko tolos an duwa kong barkada na siring ko naka-porma man asin naghapulas man ki pomada sa buhok.
Nagpoon kaming magbaklay. Kan nasa Canaman na kami, nag-alok si Bugoy. “Mga padi, diyan muna kita sa Baras ta hapitan ta lang si Celia.”
Iyo palan, nag-alok si Bugoy na magpbaklay pa-Calabanga ta muyang magpasilag sa pig-iilusyunan. An Canaman kaya aagihan pa-Calabanga.
“Ano pa kaiyan ta uya na kita, di sige na lugod.” Uyat na sabi ko man.
An harong kan Celia nasa gilid man lang kan dalan. Sa natad na mahiwashiwas man may enggramadang itinugdok. Nag-aakomodar palan kaya sinda nin mga nagbabaklay kun an mga ini napapaha na o nagugutom. May mga ruru-lamesang saday na pigbugtak sa natad asin mga tukawan kun saen pwedeng maghingalo an mga nagbabaklay.Luminuwas na an inuuri-ilusyunan kan barkada ko. Magayon palan talaga asin maputi. Nag-gayon na kan ngirit na dai man nasupog magpahiling samo. Nagtukaw asin nag-urulay ulay. Kan mag-aalas-diyes na, napapasiram na si urulay lalo na kan duwang nagpapamatian.
“Ano Bugoy? Maiba ka pa samo?” hapot ko man.
Nasupog man si padi pero muya talagang magpawalat kaya binayaan mi na ni Pedring. Habo mi naman bitinon an kaugmahan.Madiklom na talaga sa dalan, asin matanglay na sa bitis lalo na kan yaon na kami sa Bombon. Narisa ko na dakolon palan talaga an nagbabaklay. May mga aking saday na nagduduru-dalagan sa madiklom na dalan. An iba, nagmumuto-muto na sa katungkaan, pirit man pinapauntok kan nasusuyang mga magurang. An iba, para maguntok, binabaktot na lang kan saindang mga ama. May mga burat na nagsusura-sayasay na, an iba ngani nagsusurukalkag na sa gilid kan oma. May mga magbararkadang nakikisabayan sa ribok kan mga awtong nag-iinstruksyon kun ano an gigibohon kan mga nagbabaklay para dai maabala an iba pa. May mga mag-urui-lusyon na minsan sa tahaw kan dalan minaulok na sana. An iba, minagilid pa-oma ta inda man kun ano an gigibuhon sa diklom. Kagurangnan ko, naisip daw nindang mahalas sa bandang ito kan Bombon?Naguuru-istoryahan man kami ni Pedring kan marisa kong garo baga may minamansayan sa inutan mi. Dai na napugulan ni padi, nagsabi na sako. Ay dai man, ta nahiling palan si ina kan pig-iilusyunan. Yaon duman palan sinda, nagbabaklay man. Nag-uruinotan si Pedring asin nag-bisa. Pinabisto man ngani ako pero garo baga napaglingaw na may kaibahan. Naglakaw man sana giraray akong padiretso asin narisa ko na mayo na sa kataid ko nanggad si Pedring. Nag-iba na gayod sa familia kan iniilusyunan.Napasolo ako. Harani na kami sa Calabanga kaya alangan man magbalik ako. Katurikan!
Nagdagos ako. Si Bugoy nag-oogma na ta kaiba si Celia. Si Pedring, ay inda.Kan nasa Calabanga na ako, biglang may natumbang kun ano daw. Nakilagan man ngani ako. Kan minansayan ko, napauntok ako asin napahangos nin hararom. Bayi! Magayon na bayi! Nadismayo garo. Nagduwa-duwa ako ta kun kaiba baga an ilusyon di nabugtian ako. Kan mayo man nagrani, inalsa ko na asin dinara sa gilid kan dalan. May harong duman asin kinaulay ko an nakaistar na kun pwede baga makidagos muna. Maray ngani ta nagtugot man. Maboot si papay, Semana Santa baya.Pinahigda mi an bayi sa katre asin pinaparong nin White Flower. Pirang minuto lang, naulian man.
“Nasain ako?” hapot kan bayi na niruruluyahan pa.
Magayon talaga palan siya. Mapungay an mga matang gari baga uring sa itom. An saiyang ngabil mapulahon siring sa hinog na mansanas. Asin an saiyang ngipon, siring kaputi kan bulan na maogmang nagsisirang kan bangguing ito.Nasupog ako kan narisa kong nakahiling palan ako saiya. Turuhok.
“Nadismayo ka.” Tipid kong simbag.
Nagbuhat an bayi sa katre asin pirit na nagtindog. Maluluya pa siya kaya nagtuturutumba pa. Inalalayan ko. Asin kan nagduta an samong mga kublit, inda ta iba man an girabong namatian ko. Ano ini? Naginit an sakuyang pisngi. Aram ko, namula ako. Nasupog."Salamat.” Sabi kan bayi.Dai ako nakagirong pero inabot ko saiya an baso na may kape na tinunaw kan gurang na may kagsadiri kan harong.
“Mainot na ako.” Pirit kan bayi matapos maghigop nin kadiit na kape.
“Pasain ka?” hapot ko man.
Mayo lang talaga akong maisip na hapot.
“Pa-Hinulid.”
“Paduman man ako.”
Napauntok an bayi asin nag-ngirit. Napahangos akong hararom, pirit na nilalamag an kaskas na hiro kan sakong puso. Nuestra Signora de Peñafrancia, iparayo mo ako sa pag-alanagan!
“Sabay na lang kita.” Sabi kan bayi.
Napatango na sana man ako. Asin naaraman ko baga naglalakaw na kami sa tahaw nin madiklom na banggi habang an bulan magayon na nagsisirang sa itaas kaiba an mga bituon.
Dai kami nag-ulay pero namamati ko maogmahon. Naoogma ako. Asin aram ko, iba nanggad talaga ining namamati ko.Uminabot kami sa Hinulid. Nangadie. Nakimaherak sa Kagurangnan. Asin, ako, nagpasalamat sa kung ano man na dai ko aram. Sa kung ano man na dai ko naiintindihan. Maruruliwanag na kan kami naghali. Sa sakayan, nagsuhayan na kami. Sayang dai man lang kami nagkaulay nin tultol ban bayi.
Pero palan, nasabi niya na Ester an pangaran niya, asin nakaistar siya sa Naga man sana.
Sangtaon na an nakaagui, Semana Santa na naman. Medyo naghihirihingalo an mga tawo sa kapagalan kan buhay. Siring man, naghihingalo sa paggibo nin kasalan. Ginigiromdom an pagsakit ni Hesus, pero ako, nagoogmang biyo pag nag-aabot na an parteng ini kan taon.
Dawa kaya pigaangutan pa gilayon ako ni lola, padangat niya ako.Saro pa, dawa kaya may agom na si Bugoy asin may iniilusyunan nang bago si Pedring, may kaiba na ako paglakaw.
An bayi.
